Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2022

Οδυσσειακά τοπία

 


Ο Κύκλος του Οδυσσέα
Από την παραμονή του στη Νάπολη, ο Preller σκεφτόταν φωτογραφίες βασισμένες στην Οδύσσεια του Ομήρου. Η πρώτη έκδοση του κύκλου για το Ρωμαϊκό Σπίτι, που δημιουργήθηκε μεταξύ 1832 και 1836 από τον Δρ. Το Haertel στη Λειψία καταστράφηκε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δεύτερη, εκτεταμένη έκδοση, την οποία ο Πρέλερ σχεδίαζε από το 1855, εκτελέστηκε ως μια σειρά τοιχογραφιών από το 1865 έως το 1868 και τώρα βρίσκεται σε γερμανικό μουσείο Neues Museum weimar



Friedrich Preller. Οδύσσεια Τοπία. Καρτ ποστάλ σε τετράχρωμη εκτύπωση





Αναχώρηση από την Τροία


«Από τα ερείπια της Τροίας, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του οδηγούν μια ομάδα αιχμαλώτων γυναικών στις βάρκες τους στην παραλία προς τα δεξιά. Στο πρώτο πλάνο μια ματρόνα θρηνεί έναν πεσμένο πολεμιστή.[...] Ο ναός στο βάθος είναι ο ναός. της Αθηνάς». 


Μάχη με τους Κίκονες


«Κάτω από τη βράχο πόλη των Kikonen, οι Έλληνες ήδη υποχωρούν στις βάρκες τους στα αριστερά στην παραλία, ενώ μόνο ο Οδυσσέας σε πρώτο πλάνο, με τραβηγμένη την πλώρη, αντέχει την ανωτερότητα των Kikonen, που κατακλύζουν. το βουνό από δεξιά». Παραπομπή: Odyssey, IX, 39-61. Κατάλογος της Οδύσσειας, Νο 2.
Η διαφυγή απο το σπήλαιο του Κύκλωπα Πολύφημου


«Ενώ ο τυφλωμένος Κύκλωπας γύριζε σκύβοντας στη σπηλιά του, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του, μαζί με τα κριάρια, απομακρύνονταν ήδη προς τα δεξιά στο επικλινές έδαφος. [...] Για να χαρακτηριστεί ξεκάθαρα η πονηριά και η πονηριά του Οδυσσέα , ο Πρέλερ δείχνει πώς ο ήρωας κλέβει το κριάρι που του έδωσε την ελευθερία από τον Πολύφημο [...] Τυφλώνοντας τον Κύκλωπα, γιο του Ποσειδώνα και τη νύμφη Θώσα, ο Οδυσσέας ανταγωνίζεται τον θεό της θάλασσας, ο οποίος σε εκδίκηση για τον γιο του Πολύφημο θέλει να ματαιώσει τον επιστροφή του Οδυσσέα». Παραπομπή: Odyssey, IX, 461-465. Κατάλογος της Οδύσσειας, Νο. 3.

Αναχώρηση από τη Χώρα των Κυκλώπων


Αναχώρηση από τη Χώρα των Κυκλώπων

«Ο Οδυσσέας στέκεται όρθιος στην πλώρη του πλοίου του, που το τραβούν στη θάλασσα οι σύντροφοί του, και χλευάζει τον Πολύφημο με τεντωμένο το χέρι. Το πρόσωπο του Πολύφημου δεν φαίνεται παραμορφωμένο από τη λάμψη, αλλά αποδίδεται ως ένα κλασικό, γενειοφόρο κεφάλι του Δία». Παραπομπή: Odyssey, IX, 474-481. Κατάλογος της Οδύσσειας, Νο. 4.
Ο Οδυσσέας επιστρέφει από το κυνήγι στο νησί της Κίρκης


"Ο Οδυσσέας βαδίζει μέσα από ένα δεντρόφυτο λοφώδες τοπίο. Ο σκοτωμένος ζόφος (αντί για το ελάφι που αναφέρεται στο έπος) κρέμεται σε ένα ραβδί στον δεξιό του ώμο· ο ήρωας έχει το κεφάλι του στραμμένο προς τα αριστερά. Ο ίδιος ο Πρέλερ αποκάλεσε τον πίνακα " Καταιγίδα'." Παραπομπή: Odyssey, X, 169-171. Κατάλογος της Οδύσσειας, Νο. 5.

Μεταμόρφωση των συντρόφων από την Κίρκη


«Μπροστά από ένα δωρικό παλάτι, η μάγισσα στέκεται με το χέρι της τεντωμένο για να μεταμορφώσει τους συντρόφους του Οδυσσέα σε ζώα. Ενώ οι άντρες μπροστά της στα αριστερά της σηκώνουν τα χέρια τους για άμυνα, στο πρώτο πλάνο στα δεξιά, ένας ήδη μαγεμένος Ο άνθρωπος κρύβει το κεφάλι του ζώου ανάμεσα στα γόνατά του. Σχετικά με το Το τείχος του παλατιού στο βάθος είναι περιπλεγμένο με πλούσια νότια βλάστηση». Ο Πρέλερ μετέφερε τη σκηνή από την τραπεζαρία του παλατιού έξω.  Odyssey, X, 237-240. 
Ο Οδυσσέας λαμβάνει το Μόλυ ένα μαγικό βότανο, από τον Ερμή,
ως προστασία ενάντια στις μαγικές τέχνες της Κίρκης


«Σε ένα καταπράσινο τοπίο του νότιου πάρκου, ο Ερμής πλησιάζει τον Οδυσσέα από τα δεξιά, ο οποίος κάθεται στην άκρη ενός πλινθόκτιστου σιντριβανιού. Στο αριστερό του χέρι ο αγγελιοφόρος των θεών κρατά το μαγικό βότανο moly, με το δεξί δείχνει το παλάτι του Η Κίρκη στο βάθος». 


Ο Οδυσσέας
λαμβάνοντας την προφητεία του Τειρεσία στον κάτω κόσμο


«Σε ένα γυμνό βραχώδες τοπίο, ο Οδυσσέας στέκεται στα αριστερά με το πόδι στηριγμένο και το ξίφος τραβηγμένο για να εμποδίσει τις ψυχές του νεκρού να πιουν το αίμα της θυσίας. Ακούει την προφητεία του μάντη Τειρεσία, ο οποίος έχει εμφανιστεί Στο λάκκο της θυσίας, που χωρίζει ο μάντης, σκύβει η Αντίκλεια, η μητέρα του Οδυσσέα.Πίσω από τον τυφλό τραγουδιστή επιπλέουν οι ψυχές του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας που είχαν δολοφονήσει τον Αγαμέμνονα μετά την επιστροφή του.Τους ακολουθούν διάσημες γυναίκες του παρελθόν και οι ήρωες του Τρωικού Πολέμου, πιθανότατα ο Αχιλλέας με την ασπίδα του [...] Αριστερά είναι ο Ευρύλοχος και η Περιμήδης που προσεύχονται στους θεούς του κάτω κόσμου κατά τη διάρκεια του ολοκαυτώματος. Ο καταρράκτης στο βάθος του παράξενου βραχώδους τοπίου πιστά απεικονίζει τους δύο ποταμούς Πυριφλεγέθων και Κωκυτό,του οποίου τα νερά πέφτουν πάνω από έναν γκρεμό στον Αχέροντα.» 

Ο Οδυσσέας ξεφεύγει από το γλυκό τραγούδι των σειρήνων


"Σε έναν επίπεδο βράχο στα αριστερά κάθονται τρεις φτερωτές σειρήνες, πίσω τους δύο κρανία και ένα φίδι. Αφήνοντας στην άκρη τα μουσικά τους όργανα, δύο από αυτούς απλώνουν τα χέρια τους στον Οδυσσέα. Το πλοίο του, κάτω από πανιά που φουσκώνουν από τον άνεμο και κωπηλατεί ζωηρά από τους συντρόφους του, βρίσκεται ήδη στο δρόμο Το μισό υπερβαίνει το δεξί άκρο της εικόνας [...] Το βραχώδες παραθαλάσσιο τοπίο στο βάθος χαρακτηρίζεται από μια παράξενη αψίδα βράχου που δημιούργησε ο Preller με βάση το μοντέλο του Arco naturale στο το νησί του Κάπρι».


Οι σύντροφοι του Οδυσσέα
βάζουν τα χέρια στα βοοειδή του Ήλιου


«Μπροστά από μια φαρδιά πύλη βράχου, κάτω από την οποία έχουν βρει καταφύγιο οι βάρκες, οι σύντροφοι του Οδυσσέα σφάζουν τα βοοειδή του θεού Ήλιου. Ο καπνός της θυσίας δεν ανεβαίνει στον ουρανό, αλλά - κακός οιωνός - σέρνεται στο έδαφος Σκούρα σύννεφα αναβλύζουν στον ουρανό, αστραπές αναβοσβήνουν στα αριστερά - σημάδι της δυσαρέσκειας της προσβεβλημένης θεότητας. Ο Οδυσσέας ορμάει από τα αριστερά με το χέρι τεντωμένο για άμυνα».



Η νύμφη Καλυψώ βοηθά τον Οδυσσέα να συνεχίσει το ταξίδι του για την Ιθάκη


«Ο Οδυσσέας κάθεται στην παραλία με το πηγούνι του σηκωμένο, το σπαθί του στο χέρι, το τσεκούρι στην άκρη, και ατενίζοντας ατενίζει τη θάλασσα στην απόσταση. Δεξιά πίσω του είναι η βάρκα που έφτιαξε, ενώ μπροστά του Η νύμφη Καλυψώ με μια αυτοδύναμη χειρονομία αποχαιρετά». 


Η διάσωση του Οδυσσέα από τη Λευκοθέα



«Ο ναυαγός Οδυσσέας παρασύρεται προσκολλημένος σε ένα ναυάγιο στην ταραγμένη θάλασσα, μπροστά του εμφανίζεται κάθετα στα κύματα με το σωτήριο πέπλο η Λευκοθέα. Τα πανιά του ναυαγίου του Οδυσσέα προεξέχουν πάνω αριστερά, ώστε μαζί με την πλώρη του πλοίου στο δεξιά η θεά της θάλασσας σχηματίζει έναν συμπλέκτη σχήματος V."


Ο Οδυσσέας πλησιάζει τη Ναυσικά ζητώντας  για βοήθεια


«Ο ναυαγός Οδυσσέας γονατίζει στα δεξιά στους θάμνους και παρακαλεί τη Ναυσικά για βοήθεια. Η κόρη του βασιλιά, λαμπερά φωτισμένη από το φως του ήλιου, τον ακούει με μεγαλειώδη στάση, ενώ οι δύο υπηρέτες πίσω της θέλουν να φύγουν βλέποντας το γυμνό. ξένος. Στα αριστερά είναι άλλες τρεις υπηρέτριες που πλένουν τα ρούχα, το άρμα περιμένει στο βάθος. Στην ακτή στα δεξιά μπορείτε να δείτε τη γενέτειρά της Ναυσικά»


Άφιξη του Οδυσσέα στην Ιθάκη


«Ο κοιμισμένος Οδυσσέας αναπαύεται σε έναν απάνεμο κόλπο στην πατρίδα του την Ιθάκη, ενώ γύρω του οι Φαίακες είναι απασχολημένοι με το ξεφόρτωμα των δώρων τους. Μια πύλη βράχου στην παραλία στα δεξιά δείχνει τη σπηλιά στην οποία οδηγήθηκε ο Οδυσσέας από τους Φαίακες. Κείμενο του Ομήρου. Μια ελιά σχηματίζει την αριστερή πλευρά της εικόνας και θυμίζει την προστάτιδα θεά του Οδυσσέα Αθηνά»


Ο Οδυσσέας συναντά τον γιο του Τηλέμαχο με τον χοιροβοσκό Εύμαιο
"Ο χοιροβοσκός Εύμαιος δέχεται τον εισερχόμενο Τηλέμαχο στα σκαλιά μπροστά από το σπίτι του. Ο Οδυσσέας κάθεται στα αριστερά στη σκιά ενός αμπελιού και παρατηρεί τη φιλόξενη σκηνή. Στο πρώτο πλάνο διακρίνεται ένα στυλό με τρία γουρούνια." Ο Πρέλερ μετακινεί τη σκηνή από το εσωτερικό μπροστά από την καλύβα.



Ο Οδυσσέας με τον γέρο πατέρα του Λαέρτη


"Στη σκιά ενός δέντρου δίπλα σε ένα σιντριβάνι, ο Οδυσσέας παρακολουθεί τον ηλικιωμένο πατέρα του Λαέρτη που φυτεύει ένα δέντρο. Στο βάθος φαίνεται η ανακτορική αρχιτεκτονική του σπιτιού του



Με τις τοιχογραφίες του, ο Πρέλερ πέτυχε να δημιουργήσει μια ζωντανή ανακατασκευή της Οδύσσειας, η οποία είχε διαρκή επίδραση στην εικόνα της μορφωμένης μεσαίας τάξης της ελληνικής ηρωικής εποχής». (Weinrautner, 88) Σχεδόν κάθε ανθρωπιστικό λύκειο και πολλά μορφωμένα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης διακοσμούσαν τα δωμάτιά τους με αναπαραγωγές των τοπίων του στην Οδύσσεια. Βέβαια ο Preller "ξέχασε να απεικονίσει την συνάντηση του Οδυσσέα με την Πηνελόπη", μία πολύ σημαντική σκηνή υψίστης σημασίας στην Οδύσσεια, καθώς επίσης και του μνηστήρες. Προφανώς δεν πρόλαβε ή δεν διάβασε επισταμένως τα Ομηρικά Επη.

"
Ο Γκαίτε ως μέντορας του Πρέλερ
«Στον κύκλο της Οδύσσειας, ο Πρέλερ φαίνεται να πέτυχε μια υποδειγματική, έστω και καθυστερημένη, εφαρμογή των καλλιτεχνικών αρχών του Γκαίτε». (Weinrautner, 38) Από τη μια πλευρά, αυτό ισχύει για την επιλογή του θέματος: ο Γκαίτε εκτιμούσε πολύ τα ποιήματα του Ομήρου και τα συνιστούσε ως υλικό για έργα τέχνης, ακόμη και ολόκληρους κύκλους εργασίας. Μεταξύ των βραβείων που απένειμε το «Weimarer Kunstfreunde» από το 1799 έως το 1805, ο Όμηρος καταλαμβάνει την πρώτη θέση. Η ανακοίνωση του 1799 που αναγγέλλει την επεξεργασία της σκηνής στο τέλος του τρίτου βιβλίου της Ιλιάδας, όπου η Αφροδίτη φέρνει την Ελένη στο Παρίσι, αναφέρει:

Τα ποιήματα του Ομήρου ήταν ανέκαθεν η πλουσιότερη πηγή από την οποία οι καλλιτέχνες αντλούσαν υλικό για έργα τέχνης, και ως εκ τούτου θα παραμείνουμε στο ίδιο και στην παρούσα περίπτωση. Πολλά πράγματα παρουσιάζονται ήδη τόσο ζωντανά στο έργο του, παρουσιάζονται τόσο απλά και αληθινά, που ο εικαστικός βρίσκει τη δουλειά μισοτελειωμένη. Επιπλέον, η τέχνη των αρχαίων δημιούργησε έναν κόσμο για τον εαυτό της στον κύκλο που περικλείει αυτός ο ποιητής, όπου λατρεύει να κινείται κάθε αληθινός σύγχρονος καλλιτέχνης, όπου βρίσκονται όλα τα μοντέλα του, οι υψηλότεροι στόχοι του. (Scheidig, 26)

Τα δύο καθήκοντα του 1800 προέρχονται επίσης από την Ιλιάδα: Ο αποχαιρετισμός του Έκτορα στην Ανδρομάχη και ο Οδυσσέας και ο Διομήδης, που επιτίθενται στο στρατόπεδο των Τρώων τη νύχτα, δολοφονούν τον Ρέζο με τους συντρόφους του και αιχμαλωτίζουν τα όμορφα άλογα» (Scheidig, 66) 1803 διαβάζουν αυτά του η Οδύσσεια από τα βραβεία: «Ο Οδυσσέας, που καταπραΰνει ύπουλα τους Κύκλωπες με κρασί, είναι το πρώτο έργο για τον καλλιτέχνη που ασχολείται με ανθρώπινες μορφές· η ακτή του Κύκλωπα, μετά από ομηρικές περιστάσεις, η άλλη για τον τοπιογράφο» (Scheidig, 331).

Εκτός από την επιλογή των αντικειμένων, το ύφος των ηρωικών, εξιδανικευμένων τοπίων και μορφών, που επηρεάστηκε σημαντικά από τον Joseph Anton Koch και τον Bonaventura Genelli, πλησιάζει την κλασικιστική αντίληψη της τέχνης του Γκαίτε. Ο Πρέλερ φαίνεται ότι το έβλεπε έτσι ο ίδιος, σημειώνοντας την εποχή που δούλευε στον δεύτερο κύκλο:

Αν ο Göthe ήταν ακόμα ζωντανός, δεν θα ήταν ευχαριστημένος με αυτό που δημιουργώ κάτω από τα μάτια του τώρα; Δεν ήταν ο πρώτος που με προσέλκυσε και με ενέπνευσε με τα κλασικά του ποιήματα; Δεν ήταν ο πρώτος που επευφημούσε το αγόρι και του καθοδήγησε στην επιλογή των αντικειμένων; Δεν ήταν αυτός που στην αναχώρησή μου για Ιταλία, μου επεσήμανε τι έλειπε το ταλέντο μου, για να μην γίνω μονόπλευρος; Τι υπέροχο που ο υπέροχος άνθρωπος αναγνωρίζει αυτό που είναι ακόμα εντελώς κρυμμένο στο αγόρι και προσπαθεί να το φέρει στο φως, ενώ κανείς άλλος δεν ενδιαφέρθηκε για μένα. […] Τι θα έδινα να ακούσω μια λέξη ικανοποίησης από αυτόν τώρα! --- Αναγνώρισε τη σύλληψη του Ομήρου ως σωστή και καλή; Οι συμβουλές του, συχνά απλώς μια υπόδειξη από αυτόν, θα ήταν ανεκτίμητες για μένα. Σκέφτομαι συχνά μεμονωμένες στιγμές τώρα,(Επιστολή από τον Preller προς τη Marie Soest, που αναφέρεται από τον Weinrautner, 38)



Neues Museum Βαιμάρη ο Νίτσε ερευνά την Οδύσσεια





Τρίτη 25 Ιανουαρίου 2022

ἔπεα νιφάδεσσιν

 




Χιών πίπτουσα, νιφετός

ξ Οδυσσείας 476

αὐτὰρ ὕπερθε χιὼν γένετ’ ἠΰτε πάχνη,
ψυχρή, καὶ σακέεσσι περιτρέφετο κρύσταλλος.

Έπεφτε χιών και πάχνη ψυχρή

και στους σάκκους των ασπίδων χόρευε κρύσταλλος

Ο Οδυσσέας περιγράφει στον Εύμαιο τις καιρικές συνθήκες στην Τροία

την κρύα νύχτα που φθάνει στην Ιθάκη και του ζητάει έμμεσα μια χλαίνη

για να σκεπαστεί να μη κρυώνει δοκιμάζοντας τον

Νιφόεις χιονοσκεπής

Η Αυτοκρατορία των Ομηρικών Στοχασμών, των Λέξεων και Σκέψεων

Οι πολύτροπες νιφάδες του Οδυσσέα

Γ Ιλιάδος

220
ἀλλ’ ὅτε δὴ ὄπα τε μεγάλην ἐκ στήθεος εἵη
καὶ ἔπεα νιφάδεσσιν ἐοικότα χειμερίῃσιν,
οὐκ ἂν ἔπειτ’ Ὀδυσῆΐ γ’ ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος·

Αλλά όταν έβγαλε από τα στήθη του

μεγάλη φωνή

σαν νιφάδες χειμερινές πέφτουν τα λόγια του

γιατί κανείς άλλος θνητός

δεν μπορούσε να συγκριθεί με τον Οδυσσέα

Οι Σκέψεις του Οδυσσέα σαν νιφάδες χιονιού πέφτουν πάνω στη γη

Η Αυτοκρατορία των Ομηρικών Στοχασμών, των Λέξεων και Σκέψεων

Τι Καιρό κάνει στην #Ιθάκη #Ελλάδα; Νιφάδα Λευκή #Ελπίδα


Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2022

ΙΛΙΑΔΟΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Β


ΡΑΨ. Β ΟΝΕΙΡΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ H. Fuseli 1810
Ο ΔΙΑΣ στέλνει τον επίβουλο Ονειρο , που πήρε την μορφή του Νέστορα του Νηλείδη, στον Αγαμέμνωνα, και τον προτρέπει να βγάλει στον πόλεμο τους Ελληνες. Αυτός όμως θέλοντας να τους δοκιμάσει τους λέει να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.
Η ΗΡΑ στέλνει ξανά την Ατρυτώνη Αθηνά , η οποία κατέβη από του Ολύμπου τις κορυφές πηδώντας και αμέσως αφίχθη στις γρήγορες νήες των Αχαιών.

 Ευρεν τον Οδυσσέα, ίσον στην σύνεση με τον Δία να ίσταται. Αχγος στην καρδιά του και την ψυχή του άγγιζε, και η γλαυκώπις  θεά προσείπεν.
« Διογενή, Λαερτιάδη, πολυμήχανε Οδυσσέα, έτσι λοιπόν θα φύγετε, καύχημα στον Πρίαμο και τους Τρώες, καταλιπόντες την Αργείτισσαν Ελένη……
Τράβε τώρα κατά τον λαό των Αχαιών και μη καθυστερής άλλο και με δικές σου αγανοίς επέεσσιν (μαλαγανιές) εμπόδισε έκαστον άνδρα και μην αφήσης στην θάλασσα να έλκουν τις αμφίκυρτες νήες.» ΣΤΙΧ.155-181