 |
| Pénélope - poster by Georges-Antoine Rochegrosse 1913 |
Οπερα του Gabriel Urbain Fauré (1845 - 1924) ο οποίος αφιέρωσε πέντε χρόνια εργασίας, σε ένα λυρικό ποίημα σε τρείς πράξεις του Fauchois, René, 1882-1962.Το έργο τελείωσε το 1912 και η πρώτη παράσταση δόθηκε στο Μόντε Κάρλο το 1913.
Η υπόθεση του έργου καθαρά ελληνική, εμπνευσμένη από τον Ομηρικό μύθο εκτυλίσσεται στην Ιθάκη έχοντας ως κύριο πρόσωπο την ηρωίδα της Οδύσσειας, την Πηνελόπη.
Γενικά η Πηνελόπη του Φωρέ θεωρείται το αποκορύφωμα της μουσικής του ωριμότητας και της ελληνολατρικής του τέχνης, επιπρόσθετα το έργο αυτό αποτελεί και ένα από τα γνησιότερα δείγματα της γαλλικής μελλοδραματικής τέχνης στην εποχή του.
Η εγκατάλειψη κάθε επιθυμίας της επικής διάστασης για μια συναισθηματική και οικεία αντιπαράθεση, η Fauré υπερέχει στην δημιουργία μιας ατμόσφαιρας νοσταλγίας. Στο κέντρο του Act II, το δίδυμο που ενώνει τον Οδυσσέα, κρυμμένο κάτω από την εμφάνιση ενός ζητιάνος, και η σύζυγός του Πηνελόπη, είναι μια από τις πιο όμορφες στιγμές της δουλειάς. Για να κάνει κάθε απόχρωση του συναισθήματος που συλλαμβάνει τους δύο συζύγους, ο Fauré επαναπροσδιορίζει αυτό το ντουέτο κατά τη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων που αφιερώνονται στη σύνθεση της Πηνελόπης . Στην Όπερα του Παρισιού, για μια σύντομη περίοδο από το 1943 έως το 1949, Germaine Lubin και στη συνέχεια Régine Crespin βοήθησε να δημοσιοποιήσει το βιβλίο.
Πράξη 1
Στο παλάτι, τα κορίτσια της Πηνελόπης περιστρέφονται. Η Ευρύκλεια , η οικονόμος του Οδυσσέα, τους καλεί να παραγγείλουν. Οι υπηρέτες δεν περιφρονούν τους μνηστήρες, οι οποίοι συνομιλούν μαζί τους για την άρνηση της Πηνελόπης, που τους αντιστέκεται, και παραμένει πιστή στον συζύγο της, του οποίου την επιστροφή αναμένει.
Η Πηνελόπη υποσχέθηκε να επιλέξει έναν νέο σύζυγο από τους μνηστήρες μόλις τελείωσει το υφαντό για τον πατέρα του Οδυσσέα. Στην πραγματικότητα, ξηλώνει τη νύχτα το έργο που έχει κάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ένας ζητιάνος έρχεται στο παλάτι. Οι μνηστήρες θέλουν να τον απομακρύνουν, αλλά η Πηνελόπη του προσφέρει φιλοξενία και τον εμπιστεύεται στην Ευρυκλέα που αναγνωρίζει τον Οδυσσέα . Οι μνηστήρες ανακαλύπτουν τη πονηριά της Πηνελόπης καθώς ο Οδυσσέας διαλογίζεται την εκδίκησή του, αφού ζήτησε από την Eυρύκλεια.
Πράξη 2
Η Πηνελόπη κινείται όλο και περισσότερο από την παρουσία και τις ιστορίες του ζητιάνου που τον συμβουλεύει να χρησιμοποιήσει μια νέα στρατηγική για να απομακρύνει τους μνηστήρες. Μπορεί να τους πει ότι θα δώσει το χέρι της σε εκείνον που θα καταφέρει να τείνει το τόξο του Οδυσσέα. Ο ζητιάνος αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα στον ποιμένα Eυμαιο και τους συντρόφους του αναζητώντας τη βοήθειά τους για να ολοκληρώσει την εκδίκηση του.
Πράξη 3
Ο Οδυσσέας ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τους υποψήφιους όλοι απασχολημένοι με την προετοιμασία του διαγωνισμού κατά τη διάρκεια του οποίου η Πηνελόπη πρέπει επιτέλους να επιλέξει ένα από αυτούς. Μπαίνοντας στην αίθουσα όπου αναμένεται, η Πηνελόπη καταλαμβάνεται με ένα φρικτό όραμα: πιστεύει ότι βλέπει τους νεκρούς που δολοφονήθηκαν από τον Οδυσσέα . Κανένας από αυτούς δεν κατάφερε να πετύχει τη δοκιμασία της ύπαρξης του τόξου του Οδυσσέα. Πάντα κρυμμένος κάτω από τα χείλη του ως ζητιάνος, ο Οδυσσέας προχωράει προκαλώντας το γέλιο και τα γλέντια εκείνων που δεν τον έχουν ακόμη αναγνωρίσει. Τρυπάει όλους τους μνηστήρες με τα βέλη του. Η Πηνελόπη ευτυχώς βρίσκει τον Οδυσσέα, ενώ ο λαός της Ιθάκης τον ευφράνει.
Μετ. Κλεονίκη Μπαλούμη
Σπουδαία κριτική για το έργο αυτό έγραψε η εξέχουσα Ελληνίδα μουσικοκριτικός Σοφία Σπανούδη, που μεταφράσθηκε σε πολλές γλώσσες και που αξίζει η αυτούσια καταχώρησή της:
«O Φωρέ, εις το μελοδραματικόν έργο αυτό, χωρίς καμμίαν φανεράν προσπάθειαν, συλλαμβάνει ευθύς εξ αρχής το Ύψιστον και το Ωραίον, όπως ο ελληνικός κόσμος το εφαντάσθη πρώτος και το εφανέρωσεν εις τον κόσμον. Μία μουσική σεμνότης, μία ευγένεια προελεύσεως διαπνέει την βαθείαν εσωτερικήν ζωήν όλου του έργου. Ομηρική απλότης και ομηρικόν μεγαλείον εις την μουσικήν οικονομίαν του συνόλου. Καμμία εκζήτησις, εξωτερικής δραματικής εντυπώσεως με ασυνήθιστα συμφωνικά μέσα, αλλά αγνοτάτη ελληνική γραμμή, εξαισία ελληνική γυμνότης εις την πλαστικήν μουσικήν διαγραφήν των ειδυλλιακών επεισοδίων και της βαθμιαίας λυρικής εξάρσεως των χαρακτήρων του δράματος. Χωρίς υπερμέτρους φωνάς και χωρίς τεχνικούς εκβιασμούς, η μουσική της Πηνελόπης πραγματοποιεί το ασύλληπτον ελληνικόν θαύμα της υψίστης λυρικής συγκινήσεως εμπρός εις την οποίαν γονατίζουν οι αιώνες χωρίς να κατορθώσουν να αποκαλύψουν εις τον κατάπληκτον κόσμον το αγνό μυστικό της, το σκεπασμένο με τους αγνότερους και φωτεινοτέρους πέπλους».Βικιπαιδεια.
