Πέμπτη 13 Μαρτίου 2014

ΟΜΗΡΙΚΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ



ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ ΑΛΕΚΟΣ ΦΑΣΙΑΝΟΣ



ΟΜΗΡΟΥ  ΟΔΥΣΣΕΙΑ   ΡΑΨ χ.205-240  ¨"....αὐτὴ δ᾿ αἰθαλόεντος ἀνὰ μεγάροιο μέλαθρον   ἕζετ᾿ ἀναί̈ξασα, χελιδόνι εἰκέλη ἄντην.

"..Κι ήρθε η Αθηνά κοντά τους τρέχοντας, του γιου του Κρόνου η κόρη,
το διώμα παίρνοντας του Μέντορα, κορμί μαζί και λάλο.
Κι ως ο Οδυσσέας την είδε, χάρηκε κι αυτά μιλώντας είπε:
«Βόηθά μας, Μέντορα, στον κίντυνο! Τον ακριβό σου ακράνη,
το συνομήλικο, που σου ΄καμα πολλά καλά, θυμήσου!»
Αυτά είπε, κι ας ψυχανεμίζουνταν την Αθηνά Παλλάδα.
Μα κι οι μνηστήρες της εφώναζαν στο αρχονταρίκι μέσα·
κι ο Αγέλαος πρώτος τη φοβέρισεν, ο γιος του Δαμαστόρου:
«Τη γνώμη μη σου αλλάξουν, Μέντορα, τα λόγια του Οδυσσέα,
ν΄ ανοίξεις στους μνηστήρες πόλεμο και να τον διαφεντέψεις!
Άκου τι λέμε πως θα κάνουμε, κι έτσι θαρρώ θα γένει:
Μόλις αυτούς εδώ σκοτώσουμε, το γιο και τον πατέρα,
θα χαλαστείς και συ, που σκέφτεσαι να κάνεις εδώ μέσα
τέτοιες δουλειές· με το κεφάλι σου θα τα πλερώσεις όλα.
Και μόλις με χαλκό τη δύναμη σας κόψουμε, το βιος σου,
ό,τι στα ξώμερα σου βρίσκεται κι ό,τι στο σπίτι μέσα,
με του Οδυσσέα θα σου το σμίξουμε· και μες στο αρχοντικό σου
να ζουν οι γιοι σου δε θ΄ αφήσουμε, κι ουδέ κι οι θυγατέρες
να τριγυρνάν με τη γυναίκα σου στους δρόμους της Ιθάκης.»
Είπε, και της Παλλάδας σύγκλυσε πιο ακόμα οργή τα φρένα,
και λόγια αγκιδωμένα πέταξε στον Οδυσσέα γυρνώντας:
«Δεν έχεις πια, Οδυσσέα, τη δύναμη μηδέ και το κουράγιο,
σαν τότε που τους Τρώες αδιάκοπα χρόνους εννιά πολέμας
για την Ελένη την αρχόντισσα, τη χιονοβραχιονάτη, κι άντρες
στην άγρια μάχη εσκότωνες πολλούς, κι ήταν δικιά σου βουλή,
το κάστρο το πλατύδρομο που επάρθη του Πριάμου.
Τώρα στο σπίτι σου, στα πλούτη σου φτασμένος τι θρηνιέσαι
μπρος στους μνηστήρες; Δεν μπιστεύεσαι στην αντριγιά σου τάχα;
Έλα, καλέ, και στάσου δίπλα μου και θώρειε τι θα κάμω,
για να κατέχεις πως ο Μέντορας, του Αλκίμου ο γιος, τις χάρες
που του ΄χουν κάμει στους αντίμαχους μπροστά τις ξεπλερώνει!»
Αυτά είπε, κι όμως δεν του χάριζε τη νίκη ακέρια ακόμα,
τι γύρευε ξανά τη δύναμη και την αντρεία η Παλλάδα
και του Οδυσσέα και του περίλαμπρου να δοκιμάσει γιου του.
Γι αυτό με χελιδόνα μοιάζοντας στο μαυροκαπνισμένο
Δοκάρι της στέγης πετάχτηκε και κάθισε κει πάνω."

Μετάφραση: Καζαντζάκη-Κακριδή  

4 σχόλια:

  1. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Χελιδονίσματα ήταν τα κάλαντα τῆς ΕΑΡΙΝΗΣ ΙΣΗΜΕΡΙΑΣ , ἐπειδὴ τὰ παιδιά,που λεγόταν χελιδονιστές και τὰ τραγουδοῦσαν ἀνήγγελλαν τὸν ἐρχομὸ τῆς ἀποδημητικῆς χελιδόνος .
    Σὲ μερικὲς περιοχὲς τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος λέγονταν και κορωνίσματα, καὶ τὰ παιδιὰ ποὺ τὰ τραγουδοῦσαν κορωνισταί 12, ἐπειδὴ ἀντὶ γιὰ τὴ χελιδόνα τραγουδοῦσαν τὴν κορώνη (=κουρούνα), ἐπίσης ἀποδημητικὸ πτηνὸ καρακοειδές. στὸ μοναδικὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ κορώνισμα, ποὺ διασώθηκε, φαίνεται ἔντονα ὅτι οἱ κορωνισταὶ κρατοῦσαν κι ἔπαιζαν ὁμοίωμα κορώνης.
    Δῶμα προσετραπόμεσθ΄ ἀνδρὸς μέγα δυναμένοιο,
    ὃς μέγα μὲν δύναται, μέγα δὲ βρέμει, ὄλβιος αἰεί.
    Αὐταὶ ἀνακλίνεσθε θύραι. πλοῦτος γὰρ ἔσεισι
    πολλός, σὺν πλούτῳ δὲ καὶ εὐφροσύνη τεθαλυῖα,
    εἰρήνη τ᾽ ἀγαθή. ὅσα δ᾽ ἄγγεα, μεστὰ μὲν εἴη,
    κυρβέη δ᾽ αἰεὶ κατὰ καρδόπου ἕρποι μᾶζα,
    τοῦ παιδὸς δὲ γυνὴ κατὰ διφράδα βήσεται ὕμμιν,
    ἡμίονοι δ᾽ ἄξουσι κραταίποδες ἐς τόδε δῶμα,
    αὐτὴ δ᾽ ἱστὸν ὑφαίνοι ἐπ΄ ἠλέκτρῳ βεβαυῖα.
    νεῦμαί τοι νεῦμαι ἐνιαύσιος ὥστε χελιδὼν
    ἕστηκ᾽ ἐν προθύροις ………………………………..
    εἰ μέν τι δώσεις. εἰ δὲ μή, οὐχ ἑστήξομεν˙
    οὐ γὰρ συνοικήσοντες ἐνθάδ᾽ ἤλθομεν.

    ----------------

    Μπαίνουμε μὲς στ᾽ ἀρχοντικὸ μεγάλου νοικοκύρη,
    ἀντρειωμένου καὶ βροντόφωνου καὶ πάντα εὐτυχισμένου.
    Ἀνοίξτε, πόρτες, μόνες σας, πλοῦτος πολὺς νὰ ἔμπῃ μέσα,
    καὶ μὲ τὸν πλοῦτο συντροφιὰ χαρὰ μεγάλη κι εὐτυχία
    κι ὁλόγλυκη εἰρήνη. τ᾽ ἀγγειά του ὅλα γεμάτα νἆναι
    καὶ τὸ ψωμὶ στὴ σκάφη νὰ φουσκώνῃ πάντα καὶ νὰ ξεχειλίζῃ.
    γι᾽ αὐτὸ ἐδῶ τὸ παλληκάρι σας ἡ νύφη νἄρθῃ θρονιασμένη σὲ θρονί,
    ἡμίονοι σκληροπόδαροι στὸ σπιτικὸ αὐτὸ νὰ σᾶς τὴν κουβαλήσουν,
    καὶ νὰ ὑφαίνῃ πανὶ σὲ ἀργαλειὸ μὲ χρυσάργυρες πατῆθρες.
    σοὔρχομαι σοῦ ξανάρχομαι σὰ χελιδόνι κάθε χρόνο
    καὶ στὴν αὐλόθυρά σου στέκομαι . ……………………………………
    Ἂν εἶναι νὰ μᾶς δώσῃς τίποτα, καλὰ καὶ καμωμένα,
    εἰ δὲ μή, δὲν θὰ στεκόμαστε ἐδῶ γιὰ πάντα.
    γιατὶ ἐδῶ δὲν ἤρθαμε γιὰ νὰ συγκατοικήσουμε μαζί σου.

    Τὴν εἰρεσιώνη αὐτὴ λέει ὅτι τὴν τραγουδοῦσε ὁ τυφλὸς καὶ φτωχὸς Ὅμηρος στὴ Σάμο ἀπὸ ἀρχοντικὸ σὲ ἀρχοντικό, ὁδηγούμενος ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ τραγουδοῦσαν κι αὐτὰ μαζί του.

    Τὸ τραγούδι διασῴζουν ὁ ψευδΗρόδοτος στους " ΟΜΗΡΟΥ ΒΙΟΣ ",εκδ. OXFORD,V5)
    1999 περιοδικὸ ‘’Τερπνή’’

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε το έθιμο της ΕΙΡΕΣΙΩΝΗΣ με τους "παίδας τους αμφιθαλείς" να γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και να εύχονται στους οικοδεσπότες τραγουδώντας .Η Ειρεσιώνη ,είρος" = "έριον" = μαλλί - Σύμβολο γονιμότητας, ήταν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης που πάνω του στόλιζαν συνήθως καρπούς ,ταινίες, κομμάτια μαλλιού και κρεμούσαν μικρά μπουκάλια γεμάτα κρασί , μέλι και λάδι.
    Ήσαν δε η μεν Ικετηρία κλάδος ελαίας, από του οποίου εκρέμων ποκάρια μαλλιού, και έφερον αυτόν όσοι ήθελον να ικετεύσουν τον Θεόν ομαδικώς, δια την απαλλαγήν του τόπου από δεινού τινός κακού, π.χ. από νοσήματος, πανώλους, χολέρας ή ομοίου. Ως επί το πολύ, όμως, εβάσταζε την Ικετηρίαν άνθρωπος, ο οποίος ήθελε να τεθή υπό την προστασίαν θεού και της ανωτέρας αρχής, για να προβή εις αποκαλύψεις εναντίον ισχυρών ανθρώπων ή αρχόντων."
    ("Κληρονομία του αρχαίου κόσμου", εφημερίς "Εθνος", 31 Δεκεμ.1937)

    ΑπάντησηΔιαγραφή